Chincyclopedia
Town & Village

Tlangpi

M. Thawng Kam
September 18, 2024

TLANGPI KHUA

Tlangpi khua an rak tlak kumcan hi fiang set in theih a silo. Khua tlak lio ah a rak I telmi hna nih an chim ning tuak tik ah 1850 hrawng ah a si tiah an ruah. Khua a tla hmasa tu hna hi Vanzang khua in Lungding ram phaifiang hmun, saitlang ah bawk an rak khawt hmasa. Cu hmun cun Tlangpi khua hi an rak tlak mi a si.

Kil Hmung (Zahngo) le Tei Sawn (Hlawnching) nih an rak hruai hna I Hrang Bil (Bawitlung), Sai Ngerh (Mualhlun), Thawng Hmung (Lungum), Chan Hniar (Khupchawn), Than Kheng (Cunthang), Za Cir (Rumkhar Cinzah), Van Er (Famcun), Hniar Ung, Zung Kar (Siakhel), Hreng Thuan (Mualcin) le Than Mang (Hnialum) hna thithruainak in an rak tlak.

Tlangpi khua cu vuichip tlangthluan chaklei donghnak ah a um I rili in Ft. 5020 a sang. Latitude 22` 58’ 59” N le Longitude 93` 19’ 59” E ah a um. Nichuah lei ah Lahva, chak lei ah Tio le nitlak lei ah Thingva tiin tiva pathum nih an kar ceh. A khua in chim ahcun nichuah lei ah Tahtlang, chaklei ah Tlanglo, nitlak lei ah Zaangtlang, nitlak thlanglei ah Lungding le thlanglei ah Farrawn khua hna nih an kulh. Chinram khuapi Hakha in, a chaklei meng 52, Chinlung khuapi in, a thlanglei meng 8 ah a um.

Khua an tlak ka hrawng ahhin inn 30 tluk an rak si. Duhsah in an karh ceumao. Can sau nawn khua an sak hnu ah an loduah mi mei nih a rak kangh dih hna. A ruah hlan, 1918-19 kum ah pul a rak tlung I minung 80 an rak thi. Kangh he pul thih he a si I an ngaih a chia tuk. A kum voi cu hmun hla ah lo kan tla kho lailo an ti I lam nai ah lo an vaat. An lo duhmi mei nih a kangh than hoi hna. Mitam deuh nih an rak pem tak hna I inn 40 lawng an rak tang.

1910 kum ah siangbawi Dr. East Tlangpi khua a rak phan. Mizaw tampi a rak zoh hna. 1921 kum ah Thaidor (Mizoram) in thawngtha chimtu an rak ra I cucun zumtu um an I thok. Khrihfa a cang hmasa mi hna cu Tum Dong (Chan Awi pi), Hreng Tial (Val Mawi nu), Sun Tang (Ral Thio pa far) hna an si. An pastor hmasa bik cu Saya Chawn Tur (Rev. David Van Bik pa) a si.

SAC nih Thantlang a khangh (2021) in, ral hrial in, an zam hna caah milu rel a laklawh ngai. Khangh hlan ah inn 260, milu in 1100 hrawng an um. Cozah High School sianginn a um.

Tlangpi ram ah tuanbia ngeimi thil le hmunhma hna.

1.     Bungpi le Sasua tlar– mar nih an rak cintak mi a si. Bungpi kung cu ft. 22 a ngan I a nge nih rel hmun a huh.

2.     Lungsum le lungsia pifa

3.     Bunghrithlai

4.     Viuthiam lungpang

5.     Zilpici neel – Atu ahcun chinlung khuapi hmun a si cang.

6.     Khuaza lang bo

7.     Thlitu khur  

Tlangpi ram cu tlanglo facang cinnak ah a hmunhma in siseh, a khuacan in siseh a tha mi a si caah pum pawcawmnak a fawi. Ram thingthei phunphun an um hna. Ramsa tamnak a si.  

Tiva kan tohmi cu

Tio – Lairam le Mizoram ramri thentu a si. Tio ngasa hi a thaw tiah minthang a si.

Lahva – Thlanglei in chaklei ah a luangmi tiva a si. Meng 40 renglo a sau. Tio ah a va fon. Vanzang tlang le khualhring tlang karlak ah a um I lei (neel) tamlak te a ser. Tlangpi ramchung lawng ah acre 60 renglo a um. Mi tampi a cawmtu tiva a si.

Thingva – Sopum ram in aa thok I chaklei hoih in a luang. Tlangpi khua taw ah Tio ah a va fon.

Share this post
Culture
M. Thawng Kam

Related Content

Explore more images and media related to the article.

Join our community

Contribute to the preservation of the Chin community's history and heritage.